"قانون اساسی ، فیلی در تاریکی " 

شاید اگر بخواهم با زبان تمثیل در خصوص "اصول نانوشته قانون اساسی"سخن بگویم بهتر است تا  داستان "فیل اندر خانه ی تاریک بود" را که در مثنوی حضرت مولانا بیان گشته است ، به یاد آوریم.

فیلی در تاریکی قرار داشت و مردمی که فقط دست بر برخی از اندام های آن فیل می زدند و از باب آنکه  "اندر آن تاریکی اش کف می بسود،"هر کسی از ظن خود یار "میگشت و به خیال خود به "حقیقت" می رسید.

حقوق اساسی و بهتر بگویم" قانون اساسی"به مثابه آن"فیل"در تاریکی می باشد.حقوقدانان معمولا برخی از جنبه های آشکار ، هویدا و ملموس این "پدیده "را مورد توجه قرار می دهند  و نه "کُلِ"آن را .

بدون آگاهی از جنبه های ناپیدای قانون اساسی و بی علم به ابعاد ناملموس و البته بسیار مهم آن ،فهم ما از قانون اساسی مانند آن مردمی میشود که "همچنین هر یک به جزوی که رسید /فهم آن می کرد هرجا می شنید".

باید سرای" حقوق اساسی" کاملا روشن و نورانی گردد تا دانش پژوهان و کنشگران حوزه حقوق و سیاست،  "تمام" قانون اساسی را مشاهده نمایند و در کناراصول پیدا و هویدای قانون  اساسی ،"اصول نانوشته قانون اساسی "را محل توجه قرار دهند .

بدون شک عدم توجه به "عرف های اساسی"شناخت ما را از  "قانون اساسی"شناختی ضعیف ،نحیف، ناصحیح و ناقص می کند و به دلیل آنکه " نیست کف را بر همه ی او دسترس"،برداشت های صرفمان از اصول نوشته شده  و آشکار را نباید  برداشت کامل و جامع از قانون اساسی  معرفی نمود.

اکنون وقت آن رسیده است تا نورافکن های تحقیق و پژوهش را بر روی قانون اساسی و مخصوصا "اصول نانوشته "آن  روشن نماییم .

زیرا "در کف هر کس اگر شمعی بُدی/اختلاف از گفتِشان بیرون شدی".

دکتر سید احمد حبیب نژاد

مدیر گروه حقوق عمومی پردیس فارابی دانشگاه تهران